Κατά την διάρκεια του Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο οι συμμαχικές δυνάμεις (Αντάντ) είχαν εγκαταστήσει στο νησί μια ναυτική βάση που σε συνδυασμό με το λιμάνι του Μούδρου της Λήμνου έλεγχαν την ναυσιπλοΐα στην Ανατολική Μεσόγειο. Για την προστασία των Συμμαχικών πλοίων από τα Γερμανικά υποβρύχια ποντίστηκε ένα ανθυποβρυχιακό πλέγμα στην είσοδο του λιμανιού μεταξύ του Καλαμαρόκαβου και της Τραμυθιάς. Το δίκτυ αυτό είχε βάθος μόνο 20m (ο βυθός φτάνει στα 90m).
Κατά την διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πόλεμου δημιουργήθηκαν μεγάλης έκτασης οχυρώσεις από τις κατοχικές δυνάμεις. Οι Γερμανοί κατάλαβαν από πολύ νωρίς την στρατηγική θέση του νησιού καταλαμβάνοντας το από τις αρχές Μαΐου του 1941 πριν από την επίθεση τους στην Κρήτη και το αξιοποίησαν σε μεγάλο βαθμό. Αρχικά δημιούργησαν έναν αεροδιάδρομο για την εξυπηρέτηση των αεροσκαφών που επέστρεφαν από την επίθεση στην Κρήτη. Στο σημείο που υπήρχε ο αεροδιάδρομος μεταπολεμικά κατασκευάστηκε το αεροδρόμιο της Μήλου.
Αρχείο του στρατηγού Γιάννη Χαλκουτσάκη
Κατά την διάρκεια της κατοχής οι Γερμανικές δυνάμεις δημιούργησαν σε 17 σημεία στο νησί οχυρές θέσεις για τον έλεγχο του νησιού αλλά και του θαλάσσιου χώρου γύρω από αυτό. Τα σημεία αυτά είναι:
Τόπακας
Προφήτης Ηλίας
Το βουνό Προφήτης Ηλίας είναι το ψηλότερο του νησιού και βρίσκεται στην νοτιοδυτική πλευρά του. Οι Γερμανοί επέλεξαν αυτήν την τοποθεσία και εγκατέστησαν εκεί βάση ασυρμάτου μέσα στην Εκκλησία για να μην γίνει αντιληπτή από τα Συμμαχικά αεροσκάφη.
Αγριόκαστρο
Το Αγριόκαστρο ή Κατσόγρια βρίσκεται στους πρόποδες του Προφήτη Ηλία με θέα στην πλευρά του λιμανιού. Οι Γερμανοί εγκατέστησαν εκεί δύο ελαφρά αντιαεροπορικά και ένα μικρής εμβέλειας ραντάρ με σκοπό τον έλεγχο του εναέριου χώρου πάνω από την περιοχή του λιμανιού. Σήμερα μπορούμε να δούμε τα κτίρια που είχαν κατασκευάζει στην τοποθεσία.
Ακρωτήρι
Κόρφος
Καμίνια
Στην περιοχή Καμίνια οι Γερμανοί κατασκεύασαν μια αμυντική γραμμή με χαρακώματα, θέσεις πολυβόλων, καταφύγια και αποθήκες πυρομαχικών. Η γραμμή αυτή ξεκινούσε βόρεια από το Σαρακινικό και κατέληγε στα Βούρλα (Αδάμαντα). Σήμερα μπορούμε να δούμε τα καταφύγια που είναι σκαμμένα στον βράχο.
Αγιος Νικόλαος
Στο μέσον της διαδρομής από τα Καμίνια προς τον ‘Αγιο Γεώργιο στον Πέρα Τριοβάσαλο υπάρχει ένα ύψωμα που βρίσκετε το ξωκλήσι του Αγίου Νικολάου. Οι Γερμανοί εγκατέστησαν εκεί δύο αντιαεροπορικά πυροβόλα και κατασκεύασαν ένα καταφύγιο.
Στοά Πέραν Τριοβασάλου (Αρχείο Ι. Χαλκουτσάκη)
Στοά Τριοβασάλου (Αρχείο Ι. Χαλκουτσάκη)
Τράχηλας
Κάστρο
Στην κορυφή του υψώματος του Κάστρου που υψώνεται στην Πλάκα οι Γερμανοί ανατίναξαν την Εκκλησία της Παναγίας της Σικινιώτισας και εγκατέστησαν έναν τηλεμετρικό σταθμό. Επίσης κατασκεύασαν ένα μεγάλο καταφύγιο που στις μέρες μας έχει μετατραπεί σε δεξαμενή νερού που τροφοδοτεί τις γύρω περιοχές.
Στοά Κάστρου (Πλάκα) Σχέδιο από το αρχείο Ι. Χαλκουτσάκη
Το οχυρό της Πλάκας – Φωτογραφία Δημήτρης Γκαλόν
Αρετή
Κλήμα
Στο Κλήμα υπήρχε μια φρουρά 10 στρατιωτών με σκοπό την φύλαξη του λιμανιού και μαζί αυτού της Αρετής.
Μπουρμπάδα
Αδάμας
Κατήφορα
Στην κορυφή του λόφου Βουνάλα στην Κατήφορα, οι Γερμανοί εγκατέστησαν έναν προβολέα και κατασκεύασαν ένα καταφύγιο
Πολλώνια
Στα Πολλώνια υπήρχε ένα φυλάκιο με 12 άνδρες και ελαφρύ οπλισμό με σκοπό την φύλαξη των στενών Μήλου – Κιμώλου.
Βούδια
Στα παραλία Βούδια υπήρχε ένα καταφύγιο και χαρακώματα.
Πλάκες
Στις Πλάκες έναν οικισμό κοντά στην Πλάκα οι Γερμανοί είχαν κατασκευάσει ένα καταφύγιο και σε εκείνη την περιοχή υπήρχε το στρατιωτικό νοσοκομείο τους στεγασμένο στο σημερινό αρχαιολογικό μουσείο.
Fortifications.gr 